Nieuwsmedia steunen GPT-NL

Nieuwsmedia en AI

Nieuwsmedia kampen met het probleem dat generatieve AI-systemen, zoals chatbots en taalmodellen, vaak trainen op hun journalistieke content zonder toestemming of vergoeding. Artikelen worden gekopieerd, geanalyseerd en verwerkt door deze systemen, terwijl uitgevers geen zeggenschap hebben over het gebruik en hun auteursrechten worden genegeerd. Dit ondermijnt het verdienmodel van onafhankelijke journalistiek, vergroot het risico op desinformatie en tast de controle aan over hoe en waar journalistieke informatie wordt hergebruikt.

Juist om deze problemen aan te pakken, kiezen Nederlandse nieuwsbedrijven ervoor om wél actief samen te werken met GPT-NL. In plaats van hun content ongewild te laten gebruiken door grote techbedrijven, leveren zij nu gecontroleerd data aan een transparant en publiek AI-model. Daarmee houden ze grip op het gebruik van hun werk, verbeteren ze de kwaliteit van Nederlandse AI en dragen ze bij aan een ontwikkeling die aansluit bij hun journalistieke waarden.

Een gecontroleerde bijdrage

Onder leiding van NDP Nieuwsmedia hebben verschillende uitgever gezamenlijk een grote dataset aangeleverd voor het ontwikkelen van het Nederlandse taalmodel GPT-NL. Deze samenwerking markeert een mijlpaal in de ontwikkeling van betrouwbare en transparante AI in het Nederlands.

De dataset bestaat uit artikelkoppen, samenvattingen en een beperkt aantal volledige artikelen. Deze zijn afkomstig van onder meer De Telegraaf, NRC, FD, De Volkskrant, AD, NU.nl en andere grote en kleinere titels. De data wordt alleen gebruikt voor trainingsdoeleinden binnen GPT-NL, niet voor commerciële herpublicatie of doorverkoop.

Wat is GPT-NL?

GPT-NL is een initiatief van het Nederlands AI-coalitieproject, gefinancierd door het Nationaal Groeifonds. Het model is ontworpen als tegenhanger van grote commerciële taalmodellen, met als doel een transparant en open AI-systeem te creëren dat goed aansluit op de Nederlandse taal, cultuur en wetgeving. Een belangrijk uitgangspunt is dat het model open source is, zodat ook kleinere bedrijven, onderzoekers en maatschappelijke organisaties er gebruik van kunnen maken.

GPT-NL wordt ontwikkeld door een consortium van kennisinstellingen, waaronder TNO, NFI, SURF en de Rijksoverheid. De ambitie is om in 2026 een volwaardig model op te leveren dat breed inzetbaar is – van spraakherkenning tot tekstgeneratie – en tegelijkertijd ethisch verantwoord blijft.

De rol van de AI-Act

De Europese Artificial Intelligence Act (AI-Act), die binnenkort in werking treedt, stelt strenge eisen aan de transparantie, veiligheid en controleerbaarheid van AI-systemen. In dat licht is de samenwerking tussen media en GPT-NL ook een strategische zet. Door bij te dragen aan een model dat expliciet aan de Europese normen voldoet, behouden nieuwsorganisaties zeggenschap over hun content en dragen zij bij aan een AI-toekomst die in lijn is met Europese waarden.

De AI-Act vereist onder meer dat het duidelijk is op welke data een model is getraind. GPT-NL voldoet hieraan door de gebruikte datasets (waaronder die van nieuwsmedia) openbaar te maken. Dit biedt een transparantie die bij commerciële modellen vaak ontbreekt.

Transparantie en maatschappelijke meerwaarde

Nieuwsmedia leveren dus niet zomaar hun content in; ze kiezen bewust voor GPT-NL vanwege het publieke karakter, de duidelijke afspraken over gebruik en de maatschappelijke relevantie. Daarmee ontstaat een win-winsituatie: GPT-NL wordt beter in het begrijpen en genereren van Nederlands, terwijl media invloed behouden op het gebruik van hun werk.

Deze aanpak biedt ook een alternatief voor ongecontroleerd gebruik van nieuwsdata door grote techbedrijven. In plaats van juridische strijd of blokkades, kiezen Nederlandse nieuwsbedrijven voor samenwerking – mét voorwaarden – zodat AI zich op een verantwoorde manier kan ontwikkelen.